Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Neden Olur?

Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Neden Olur?

Terleme süreci vücudun doğal bir savunma mekanizmasıdır ve çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir. Hiperhidroz biyolojik olarak vücudun ter bezlerinin fazla aktif olması sonucu oluşur. Vücut terleme yoluyla ısı dengesini sağlar ve hiperhidroz bu süreçlerin anormal şekilde işlemesinden kaynaklanır. Aşırı terleme nedenleri şunlardır:

• Genetik Faktörler: Genetik faktörler hiperhidrozun temel nedenlerinden biri olabilir ve hiperhidrozun aile içinde birden fazla kişide görülmesi mümkündür. Aile bireylerinde hiperhidroz bulunan kişiler genetik yatkınlık nedeniyle aşırı terleme geliştirme riski taşır.
• Sinir Sistemi: Sinir sisteminin aşırı aktivasyonu hiperhidrozun temel nedenlerinden biridir. Ter bezlerinin sürekli uyarılması ve aşırı ter üretimi ile sonuçlanır. Sinir sistemi kaynaklı hiperhidroz genellikle tedavi gerektirir ve bu tedaviler sempatik sinir sisteminin aktivitesini azaltmaya yönelik olabilir.
• Menopoz: Menopoz dönemindeki hormonal değişiklikler vücudun sıcaklık kontrolünü zorlaştırarak aşırı terlemeye neden olabilir. Sıcak basmaları ve gece terlemeleri menopoz dönemindeki kadınlar için oldukça yaygındır. Bu durum özellikle gece terlemeleri nedeniyle uykusuzluk ve yorgunluk gibi sorunlara yol açabilir.
• Hipertiroidi: Tiroid hormonları vücut hücrelerinin enerji üretimini ve kullanımını düzenler. Hipertiroidide bu hormonların fazlalığı nedeniyle hücrelerin enerji üretimi artar ve bu da vücut ısısının yükselmesine neden olur. Vücut bu artan ısıyı dengelemek için daha fazla ter üretir.
• Diyabet: Diyabet ve terleme problemi arasında güçlü bir bağlantı vardır. Diyabetin neden olduğu hipoglisemi ve otonom nöropati terleme sorunlarına yol açabilir.
• Kalp Hastalıkları: Kalp hastalıkları kan dolaşımını etkileyen çeşitli durumlardır ve bu hastalıklar aşırı terleme gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Kalp krizi kalp kasına yeterli kan gitmediğinde meydana gelir ve genellikle soğuk terlemeyle birlikte ani ve yoğun terlemeye yol açar. Kalp yetmezliği de kalbin vücuda yeterli kan pompalayamadığı bir durumdur ve gece terlemeleri yaygın olarak görülür.
• Obezite: Obezite vücutta aşırı yağ birikimiyle karakterizedir ve bu durum aşırı terlemeye yol açabilir. Obez bireyler vücutlarında daha fazla ısı ürettiği için terlemeye daha yatkındır. Fazla yağ dokusu ısıyı izole eder ve vücudun ısısını artırır. Aynı zamanda günlük aktiviteler bile obez kişilerde daha fazla enerji harcanmasına ve dolayısıyla daha fazla terlemeye neden olabilir​
• İlaçlar: Bazı ilaçlar yan etki olarak terlemeye neden olabilir. Bu ilaçlar arasında antidepresanlar, beta blokerler, ağrı kesiciler ve bazı hormon tedavileri bulunur. İlaçların yan etkileri vücudun sempatik sinir sistemini uyararak ter bezlerini aktif hale getirebilir.
• Çevresel ve Yaşam Tarzı Faktörleri: Çevresel ve yaşam tarzı faktörleri aşırı terlemeye neden olabilir. Sıcak hava ve yüksek nem vücudun daha fazla terlemesine yol açar. Baharatlı yiyecekler, kafein ve alkol gibi besinler de terlemeyi artırabilir. Stres ve anksiyete gibi duygusal durumlar sempatik sinir sistemini uyararak ter bezlerinin daha aktif hale gelmesine neden olur. Aynı zamanda sıkı ve sentetik kıyafetler vücudun ısısını artırarak terlemeyi tetikleyebilir.

Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Belirtileri Nelerdir?

Aşırı terlemenin altında yatan biyolojik mekanizmalardan biri sinir sistemiyle ilgilidir. Terleme süreci sempatik sinir sistemi tarafından kontrol edilir. Bu sistem vücudun ısı düzenlemesi ve stresle başa çıkma mekanizmalarında kritik bir rol oynar. Sempatik sinir sistemi vücut ısısı arttığında veya stres gibi duygusal durumlar yaşandığında ter bezlerini uyarır. Hiperhidrozda sempatik sinir sistemi aşırı aktif hale gelir ve bu durum ter bezlerinin sürekli olarak uyarılmasına neden olur. Bu aşırı aktivasyon genellikle avuç içi, ayak tabanı, koltuk altı ve yüz gibi bölgelerde yoğun terlemeye yol açar. Belirtileri şunlardır:

• Yoğun Bölgesel Terleme: Eller, ayaklar, koltuk altları ve yüz gibi bölgelerde hiperhidroz görülebilir.
• Simetrik Terleme: Hiperhidroz genellikle vücudun her iki tarafında simetrik olarak görülür.
• Günlük Aktiviteleri Etkilemesi: Terleme yazı yazma, bilgisayar kullanma, el sıkışma gibi günlük aktiviteleri zorlaştırabilir. Terlemeyi gizlemek için sık sık kıyafet değiştirmek veya sosyal durumlardan kaçınmak gerekebilir​.
• Gün İçinde Artan Terleme: Hiperhidroz genellikle gün içinde görülür, uyku sırasında terleme yapmaz. Gece terlemesi başka bir altta yatan tıbbi durumun işareti olabilir​.
• Sosyal ve Duygusal Etkiler: Aşırı terleme kişilerin özgüvenini etkileyebilir ve sosyal anksiyeteye yol açabilir. Kişiler terlemeyi gizlemek için sosyal durumlardan kaçınabilir veya davranışlarını değiştirebilir​​.
• Görünür Ter İzleri: Giysilerde belirgin ter izleri ve sürekli nemli cilt yaygın belirtilerdendir. Bu durum cilt problemlerine ve enfeksiyonlara yol açabilir​.

Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Hiperhidroz tedavisi ilk olarak ilaçlar ve non-invaziv yöntemlerle uygulanır. Antiperspirantlar, özellikle alüminyum klorür içerenler, ter bezlerini tıkayarak terlemeyi azaltır. Oral antikolinerjik ilaçlar da ter bezlerinin aktivitesini azaltabilir. Fakat ağız kuruluğu gibi yan etkilere yol açabilir. Kesin çözüm arayışında olanlar için cerrahi müdahale önerilebilir. Cerrahi yöntemlerden ilki sempatik sinirlerin kesilmesiyle terlemeyi kalıcı olarak durdurabilir. Bunun yanı sıra ter bezlerinin cerrahi olarak çıkarılması (küretaj, liposuction veya eksizyon) da belirli bölgelerde kalıcı çözüm sunabilir​.

Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Hangi Hastalığın Belirtisidir?

Hiperhidroz çeşitli hastalıkların belirtisi olabilir ve genellikle altta yatan sağlık sorunlarının bir göstergesidir. Hiperhidroza neden olan hastalıklar şunlardır:

• Hipertiroidi: Hipertiroidi (tiroid bezinin aşırı çalışması) vücutta aşırı miktarda tiroid hormonu üretir ve bu hormonlar metabolizmayı hızlandırarak aşırı terlemeye yol açar​​.
• Diyabet: Diyabet kan şekerinin olması gerekenden fazla olmasıdır. Özellikle hipoglisemi (düşük kan şekeri) durumunda, vücudun sempatik sinir sistemini uyararak aşırı terlemeye neden olabilir.​
• Kalp Hastalıkları: Kalp yetmezliği veya kalp krizi gibi ciddi kardiyovasküler problemler vücudun metabolik hızını artırarak hiperhidroza neden olabilir. Ani ve yoğun terlemelere yol açabilir.

Bunların yanı sıra enfeksiyonlar, bazı kanser türleri (lenfoma gibi), obezite, anksiyete ve stres bozuklukları da aşırı terlemenin yaygın nedenleri arasındadır​​. Otonom nöropati gibi sinir sistemi bozuklukları da ter bezlerinin kontrolünün kaybedilmesine neden olarak fazla terlemeye yol açabilir​. Hiperhidroz bu tür altta yatan ciddi sağlık sorunlarının bir belirtisi olabileceğinden bu durumu yaşayan kişilerin bir sağlık profesyoneline danışarak nedenlerini belirlemesi ve uygun tedavi yöntemlerini değerlendirmesi önemlidir.

Aşırı Terleme (Hiperhidroz) İçin Hangi Doktora Gidilir?

Aşırı terleme şikayeti olan kişiler doğru tanı ve tedavi için çeşitli uzman doktorlara başvurmalıdır. Öncelikle bir dermatolog (cilt hastalıkları uzmanı) ile görüşmek faydalı olacaktır. Dermatologlar ciltle ilgili problemleri ve ter bezlerinin fonksiyon bozukluklarını değerlendirebilir, topikal antiperspirantlar gibi tedavi seçeneklerini sunabilirler​​. Hiperhidrozun hormonal nedenleri olabileceği durumlarda bir endokrinolog (hormon hastalıkları uzmanı) devreye girer. Endokrinologlar hipertiroidi gibi hormon dengesizliklerini teşhis edebilir ve uygun tedavi planları oluşturabilirler​​. Eğer terlemenin nedeni sinir sistemi bozuklukları ise bir nörolog (sinir sistemi hastalıkları uzmanı) ile görüşmek gereklidir. Nörologlar otonom nöropati gibi sinir sistemi bozukluklarını değerlendirebilir ve tedavi edebilirler. 

Fazla terlemenin kalp hastalıklarıyla ilişkili olduğu durumlarda ise bir kardiyolog (kalp ve damar hastalıkları uzmanı) randevusu alınmalıdır. Kardiyologlar kalp sağlığıyla ilgili sorunları değerlendirebilir ve tedavi edebilirler​. Aynı zamanda terlemenin anksiyete ve stres bozukluklarıyla ilişkili olduğu durumlarda bir psikiyatrist veya psikolog ile görüşmek önemlidir.

İzole bölgesel hiperhidrozis durumunda yani sadece el ve koltuk altı terlemesinde medikal olarak çözüm sağlanamayan ve tedavi edilemeyen hastaların Göğüs cerrahisi kliniklerine başvurması önerilir.

Kaynaklar

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17113-hyperhidrosis

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459227/

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hyperhidrosis/symptoms-causes/syc-203671527

https://medlineplus.gov/ency/article/007259.htm

https://www.medicalnewstoday.com/articles/182130

https://emedicine.medscape.com/article/1073359-overview?form=fpf