Cilt Kuruluğu Neden Olur? Cilt Kuruluğuna Ne İyi Gelir?

Cilt kuruluğu, cildin yeterli neme sahip olmaması durumunda sert, kaşıntılı ve pul pul görünmesine ya da hissedilmesine neden olabilen bir durumdur. Cilt kuruluğu vücudun herhangi bir yerinde veya bütününde gelişebilir. Ayrıca her yaş grubundan bireyi etkileyebilen ve sık karşılaşılan bir durumdur. Çocuklarda ve bebeklerde cilt kuruluğu yaygın görülen bir rahatsızlıktır, bu durumun temel nedeni yeni doğan, bebek ve çocukların cilt yapılarının yetişkinlerden çok daha ince ve hassas bir yapıda olmasıdır. Cilt kuruluğu, kserozis veya kseroderma olarak da bilinir. Sıcak ve soğuk gibi olumsuz hava koşulları, güneş hasarları, sert sabunlar ve aşırı banyo yapmak gibi birçok neden cilt kuruluğuna neden olabilir. Kuruluğun giderilmesi amacıyla uygulanabilecek yöntemler cildi düzenli aralıklarla ve bol bol nemlendirmek, güneşten korumak ve çeşitli cilt bakım ürünleri ile doğru cilt bakım rutinleri oluşturmak şeklinde sıralanabilir. Geçmeyen veya sık nükseden cilt kuruluğu durumunda bir dermatolog ile görüşülmesi tavsiye edilir.

Cilt Kuruluğu Neden Olur?

Cilt sağlıklı olabilmek ve görevini yerine getirebilmek için neme ve doğal yağlara ihtiyaç duyar. Nem ve doğal yağlar cilde yumuşaklık ve esneklik kazandırır, eksiklikleri durumunda kuruluk gelişebilir. Kuru cilt, tıbbi literatürde bilinen şekli ile kseroderma veya kserozis, cilt dokusunda yumuşaklık hissinin oluşması için yeterli nemin bulunmaması durumudur. Cilt kuruluğunun nedenleri kısaca şu şekilde sıralanabilir:

• Kontakt Dermatit: Kontakt dermatit, tahriş edici veya alerjik reaksiyona neden olabilecek bir şey ile temas edildiğinde ortaya çıkabilir. Ciltte kuruluk ve pullanma sık görülen semptomlardır. Ayrıca kaşıntı, kızarıklık ve deri döküntüleri de gözlenebilir. Bazı aksesuar ve takılar, kozmetik ürünler, deterjanlar ve ilaçlar kontakt dermatite neden olabilir.
• Egzama: Cilt kuruluğu nedenleri arasında sık karşılaşılan etken egzama veya diğer bir deyiş ile atopik dermatittir. Egzama ciltte kırmızı, kuru ve kaşıntılı lezyonlara neden olabilen bir deri hastalığıdır. Şiddetli egzama, aşırı cilt kuruluğu gibi istenmeyen durumlara neden olabilir. Bu durumda cilt çatlakları oluşabilir ve çatlaklar cildin enfeksiyona daha yatkın bir hale gelmesine yol açabilir.
• Seboreik Dermatit: Özellikle saç derisinde gelişen, yetişkin ve bebeklerde ortaya çıkabilen bir hastalıktır. Seboreik dermatit saç, yüz, kasık ve bacakların iç kısımlarında gelişen kuru cilt lezyonları ve pul pul görünüm ile karakterizedir.
• Sporcu Ayağı: Bu rahatsızlıkta bir mantar nedeniyle ayak dokusunda gelişen cilt kuruluğu söz konusudur. Özellikle ayak tabanında kuru bir cilde eşlik eden pul pul görünüme neden olabilir.
• Yaş: İlerleyen yaş ile birlikte ciltte yağ üreten bezlerin daha az çalışır, yağ ve kollajen miktarları azalır. Bu durum kuruluğa, cilt incelmesine ve kırışıklık artışına neden olabilir.
• İklim: Hava şartları ve ortam sıcaklığı cildin nem oranını etkileyebilir. Çöl iklimi gibi nem oranının düşük olduğu ve hava sıcak sıcaklığının yüksek olduğu yerlerde kişiler sıklıkla cilt kuruluğu yaşar. Soğukta da cilt kuruluğu gelişme ihtimali daha yüksektir, kış aylarında gelişen kuruluğun daha şiddetli ve rahatsız edici olacağı söylenebilir.
• Genetik: Cilt kuruluğuna yatkın bir gen dizilimine sahip olmak, kuruluğa neden olan bir sağlık durumunun olması da nedenler arasında sayılabilir. Aile üyelerinin kuru bir cilde sahip olması, kişinin diyabet, alerji, egzama ve böbrek hastalıkları gibi cilt kuruluğuna neden olabilen ve genetik yatkınlıkla ortaya çıkabilen hastalıklara sahip kişiler kuru cilde daha yatkındır.
• Meslek: Bazı meslek grupları, özellikle kimyasal maddeler ile temas halinde olanlar, açık havada çalışanlar, ellerini sık sık yıkayanlar, kuaförler, çiftçiler, doktor ve hemşireler cilt kuruluğu yaşayabilirler.
• Hamilelik: Hamilelikte cilt kuruluğu sık görülen bir durumdur. Nedenleri ise su ihtiyacının artması ve kan hacmindeki artış nedeniyle cilt bariyerinin incelmesi, hızlı kilo artışı, hormonal değişiklikler, gebelik diyabeti ve anemi şeklinde sıralanabilir.
• Beslenme ve Cilt Bakımı: Özellikle yağlı ciltte kuruluk gelişmişse bu durumunun nedeni genellikle yanlış cilt bakımı uygulamaları ve sağlıksız beslenmedir. Cilt bakımı sırasında cildi kurutan ürünler kullanılmaması, beslenme sırasında yetersiz su tüketiminden ve vitamin eksikliklerinden kaçınmak alınabilecek tedbirler arasındadır.

Cilt Kuruluğu Hangi Vitamin Eksikliğinden Olur?

Cilt kuruluğu dehidratasyon, yaşlanma, hava koşulları, alerjiler ve mikro besin eksiklikleri gibi birçok nedenle ortaya çıkabilir. Cilt kuruluğu kaşıntı, tahriş, kanama, iltihaplanma, kızarıklık ve döküntü gibi semptomlara neden olabilir. Krem, losyon ve merhem gibi nemlendirici uygulamaları ile rahatsız edici semptomlar hafifletilebilir. Cilt kuruluğunun nedenleri arasında vitamin eksiklikleri de bulunmaktadır. Doktora danışılarak çeşitli takviyeler kullanılması ile vitamin eksiklikleri giderilebilir. Dolayısıyla cilt kuruluğu ve rahatsız edici semptomların da giderilmesi sağlanmış olunur. Cilt kuruluğuna neden olan vitamin eksikliklerinden kısaca şu şekilde bahsedilebilir:

• D vitamini: Cilt sağlığı da dahil olmak üzere insan sağlığı üzerinde kritik bir öneme sahiptir. Cildin en dış katmanında yer alan keratinosit isimli hücreler öncü D vitamini formunu oluşturan ve onu vücudun kullanabileceği bir forma dönüştürebilen hücrelerdir. Kandaki düşük D vitamini düzeyleri, cilt kuruluğuna neden olabilen egzama ve sedef benzeri cilt hastalıkları ile ilişkilidir. D vitamini takviyelerinin kuruluğa ve kaşıntıya neden olan cilt bozukluğu semptomlarını iyileştirdiği ve cilt nemini olumlu anlamda etkilediği bilinmektedir.
• C vitamini: C vitamini cilt için son derece önemli bir antioksidandır. Kollajen üretimini destekleyerek kuruluk ve kırışıklık gibi istenmeyen belirtilerin oluşmasını önler. C vitamini eksikliğinde cildin bariyer fonksiyonu bozulur, su kaybı artar ve bu nedenle cilt kuruluğu oluşabilir..
• E vitamini: Cildin serbest radikaller ile savaşmasını sağlayan önemli bir antioksidan fonksiyonuna sahip olan E vitamini eksikliğinde cilt kuruluğu gelişebilir. Topikal veya oral olarak kullanılan E vitamini takviyeleri ciltte rahatsızlığa neden olan semptomları hafifletebilir.
• B vitamini: B vitaminleri cildin en dış katmanını oluşturan keratinosit isimli hücreler üzerinde etkilidir. Su kaybını önler, cilt dokusunu ve kalitesini etkileyen fibroblastları etkiler. Bu B vitamini eksikliği de cilt kuruluğuna neden olabilir.

Cilt Kuruluğu Belirtileri Nelerdir?

Cilt kuruluğu genellikle geçicidir veya mevsimsel olarak gelişir. Yalnızca kışın, soğukta cilt kuruluğu gelişebileceği gibi yazın aşırı güneşe maruz kalma durumunda da gelişebilir. Cilt kuruluğu belirtileri kişinin yaşına, genel sağlık durumuna, yaşadığı ortama ve hatta cilt tonuna göre değişiklik gösterebilir. Cilt kuruluğu belirtileri genel olarak şu şekilde sıralanabilir:

• Ciltte gerginlik ve sertlik hissi,
• Mat ve soluk cilt görünümü,
• Kaşıntı,
• Hafif veya şiddetli cilt döküntüleri ve soyulmalar,
• Bacaklarda çatlak bir görünüm,
• İnce çizgi oluşumları,
• Özellikle beyaz tende kırmızı ve kahverengi lezyonlar,
• Kanama,
• Şişlik ve ödem,
• Kaşınma nedeniyle oluşan açık yaralar ve enfeksiyonlar,
• Cilt kalınlaşması.

Cilt Kuruluğu Nasıl Geçer?

Cilt kuruluğu tedavisi için genellikle nemlendirici kullanmak, uzun ve sıcak duşlardan kaçınmak, bol su tüketmek, alkol, sigara ve aşırı kafein tüketiminden kaçınmak gibi yaşam tarzı önerileri verilebilir. Aşırı kuru cilde sahip kişilerin ise doktor önerisi ile reçete edilmiş ilaçlara ihtiyaçları olduğu söylenebilir. Ayrıca cilt kuruluğuna neden olan egzama ve sedef gibi hastalıkların veya A,D, E ve B vitamini yetersizliklerinin, çinko ve kollajen seviyelerindeki azalmanın tedavi edilmesi de cilt kuruluğunun giderilmesi konusunda fayda sağlar. Cilt kuruluğunu giderme konusunda etkili bazı öneriler ve uygulamalar vardır, ancak unutulmamalıdır ki tüm bu uygulamalardan ve takviye kullanımlarından önce mutlaka bir uzman hekim görüşü alınmalıdır:

• Nemlendirici kullanmak: Nemlendiriciler cilt kuruluğu için temel tedavi olarak kabul edilebilir. Cildin nemlenerek yumuşamasını, pürüzsüzleşmesi ve doğal cilt bariyerinin yeniden oluşmasını sağlar. Ayrıca kuruluğa bağlı cilt çatlaklarını da önleyebilir.
• İlaç: Aşırı kaşıntı ve çatlamaya meyil söz konusu ise dermatologlar çeşitli topikal kortikosteroidler ve antihistaminikler reçete edebilir. Bu ilaçların doktor tavsiyesi dışında kullanılması tavsiye edilmemektedir.
• Kollajen: Kollajen vücutta en çok bulunan proteindir ve cildin kuru ağırlığının %75’ini oluşturur. Kollajen takviyelerinin alımının cilt kırışıklıkların derinliğini azalttığı ve cilt nemini arttırdığına yönelik pek çok çalışma mevcuttur.
• Çinko: Özellikle egzama ve sedef hastalığı nedeniyle gelişen kuru ciltlerin tedavisi konusunda fayda sağlar. Kuruluğun neden olabileceği inflamasyonu azaltabilir.
• Balık yağı: Balık yağı güçlü antienflamatuar ve iyileştirici özelliğe sahiptir. Cilde birçok faydası bulunan DHA ve EPA yağ asitlerinin temel kaynağıdır. Balık yağı içeren takviyeler cildin nemini arttırabilir ve cilt bariyerini güçlendirebilir.
• Hyaluronik asit: İnce çizgilerin azaltılması ve cildin nemlenmesi konusunda fayda sağlayan bir içeriktir.
• Probiyotikler: Bazı çalışmalarda probiyotik özelliğe sahip Lactobacillus plantarum bakterisi takviyelerinin cilt bariyerinin fonksiyonunu ve cilt nemini önemli ölçüde arttırdığı tespit edilmiştir.
• Seramidler: Seramidler sağlıklı ciltte bulunan önemli yağ molekülleridir. Seramid takviyelerinin cilt nemi düzeyini artırabileceği ve cilt kuruluğunun tedavisinde yardımcı olabileceği bilinmektedir.

Cilt kuruluğu çoğunlukla önemli bir sağlık sorunu olarak görülmese de şiddetli kuruluk kişinin gündelik yaşamını olumsuz etkileyerek yaşam kalitesini düşürebilir. Kronikleşmiş bir durum söz konusu değilse cilt kuruluğu basit yöntemler ile giderilebilir. İleri aşamalarda ise bir dermatolog görüşüne başvurulması ve dermatoloğun gerekli görmesi halinde medikal tedavilerin uygulanması tavsiye edilebilir.

Kaynakça:

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dry-skin/symptoms-causes/syc-20353885
2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dry-skin/diagnosis-treatment/drc-20353891
3. https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/dry-skin
4. https://www.aad.org/public/diseases/a-z/dry-skin-treatment
5. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/16940-dry-skin
6. https://www.medicalnewstoday.com/articles/dry-skin#summary
7. https://www.healthline.com/nutrition/vitamins-for-dry-skin