Gastrointestinal Sistem Kanserleri

Tüm dünyada kardiovasküler hastalıklardan sonra en önemli 2. ölüm sebebi kanserlerdir. Gastrointestinal sistem kanserleri (GİSK) erkeklerde akciğer ve prostat kanserlerinden ve kadınlarda meme kanserinden sonra en sık görülen ve ölüme sebep olan organ kanserleridir. GİSK, yemek borusu, mide, karaciğer, safra kesesi, pankreas, ince ve kalın bağırsak kanserlerini içerir. Tüm kanserlerde olduğu gibi Gastrointestinal sistem kanserlerinde de sağ kalım süresini belirleyen en önemli faktör erken evrede tanı konmasıdır. Ne kadar erken evrede tanı konursa küratif tedavi şansı o kadar yüksek olacaktır. Kanserlerin türüne göre değişmekle birlikte genellikle erkeklerde daha sık görülmektedirler. Çoğu hasta erken evrede genellikle asemptomatik olduğundan tanı genellikle ileri evrede konmaktadır. Bu yüzden erken tanı için tarama programlarına ihtiyaç duyulmaktadır.

Yemek borusu kanserlerinde önceleri katı gıdalarla olan yutma güçlüğü, üst karın-göğüs bölgesinde ağrı, kilo kaybı, kusma, kanama gibi şikayetlerin varlığında mutlaka endoskopik inceleme yapılmalıdır. Sigara, alkol, barett metaplazisi, akalazya, obesite, tylosis gibi genetik hastalıklar önemli risk faktörleri olarak sıralanabilir.

Mide kanserli hastalarda da hastalık ilerledikçe bulantı, kusma, kilo kaybı, epigastrik bölgede ağrı veya ele gelen kitle, kanama gibi şikayetler görülür. Alkol, sigara, helikobakter pilori enfeksiyonu, atrofik gastrit, kötü beslenme alışkanlıkları ve ailede mide kanseri öyküsü olması önemli risk faktörleri olup, bu durumların varlığında endoskopik inceleme gerekir.

Pankreas kanserleri, daha nadir ve genellikle daha ileri yaşlarda görülen, son derece kötü seyirli kanserlerdir. Klinikte epigastrik ağrı, kilo kaybı, sarılık, bulantı, kusma, dışkı renginde açılma, sırt ağrısı gibi şikayetler görülür. Diabet, sigara, alkol, obesite, kronik pankreatit ve ailede pankreas kanseri öyküsü olması önemli risk faktörleridir. Bu gibi durumlarda endoskopik ultrasonografi ve diğer radyolojik yöntemlerle tarama yapılması gerekecektir.

Karaciğer kanseri önemli bir GİSK olup, altta yatan majör risk faktörü değişik sebeplere bağlı olarak gelişen karaciğer sirozu varlığıdır. Klinikte sağ üst kadranda ağrı, sarılık, kilo kaybı, kaşıntı, karında sıvı birikmesi, kanama gibi şikayetler görülür. Kronik hepatit b ve c enfeksiyonları, obesite, karaciğer yağlanması, diabet, aflatoksin maruziyeti, Wilson hastalığı, hemakromatozis, alkol tüketimi önemli risk faktörleri olup radyolojik görüntüleme yöntemleri ile tarama yapılmalıdır.

Kalın bağırsak kanserlerinde, erken tanı ve tarama programları son derece önemlidir. Tutulan kalın bağırsak segmentine göre klinikte karın ağrısı, kabızlık, ishal, şişkinlik, kilo kaybı ve rektal kanama görülebilir. Son zamanlarda olan bağırsak alışkanlığında değişiklik, 50 yaş ve üzeri hasta, açıklanamayan kilo kaybı, demir eksikliği anemisi, rektal kanama ve ailede kolon kanseri öyküsü varlığında, kesin tanıda altın standart olan kolonoskopi ile tarama yapılmalıdır.

GİSK erken tanı konulamadığı durumlarda, son derece kötü prognozlu kanserler olup, yüksek riskli hasta gruplarında ve alarm semptomlarının varlığında tarama programları ve tanısal tetsler ivedilikle uygulanmalıdır.