İdrar Yolu ve Böbrek Taşı Ameliyatı Nedir?

İdrar Yolu Ve Böbrek Taşı Ameliyatı

İdrar yolu ve böbrek taşı ameliyatı, idrar yollarında veya böbreklerde oluşan taşların cerrahi yöntemlerle çıkarılmasını amaçlayan bir tedavi sürecidir. Bu ameliyat, taşların doğal yolla atılamayacak kadar büyük olması veya idrar yolunu tıkayarak şiddetli ağrı, enfeksiyon veya böbrek fonksiyonlarında azalmaya neden olması durumunda gerekli hale gelir. Ameliyat yöntemleri arasında açık cerrahi, laparoskopik cerrahi ve daha az invaziv olan üreteroskopi ve perkütan nefrolitotomi gibi teknikler bulunur (1,6).

İdrar Yolu Ve Böbrek Taşı Ameliyatı Nedir?

Böbrek taşları, kalsiyum gibi minerallerden veya ürik asit gibi atık ürünlerden oluşan sert birikintilerdir. Küçük başlarlar ama daha fazla mineral onlara yapıştıkça büyüyebilirler. Bazı böbrek taşları sıklıkla tedavi edilmeden kendi kendine düşer. Ağrılı olan veya idrar yoluna sıkışan diğer taşların bazen ameliyatla çıkarılması gerekir. Aşağıdaki durumlarda böbrek taşlarını çıkarmak için bir prosedür veya ameliyat olabilirsiniz:

• Taşın kendi başına üriner sistemden çıkamayacak kadar büyük olması
• Çok acı vermesi
• Taşın böbreklerden idrar akışını engellemesi
• Taş nedeni ile çok sayıda idrar yolu enfeksiyonu görülmesi(5,7).

İdrar Yolu Ve Böbrek Taşı Ameliyatı Neden Gerekli?

İdrar yolu ve böbrek taşı tedavisi, meydana gelen taşın türüne ve oluşum nedenine bağlı olarak değişir. İdrar yolu ve böbrek taşı ameliyatına ihtiyaç duyulabilecek durumlar şunları içerebilir:

• Şiddetli ağrı ve rahatsızlık: Büyük böbrek taşları, böbrekten mesaneye kadar olan idrar yolunu tıkayarak şiddetli ağrıya neden olabilir. Bu ağrı, genellikle bel veya yan bölgede hissedilir ve zaman zaman dalgalar halinde gelir. Taşın yer değiştirmesi veya idrar yolunu tamamen tıkaması durumunda ağrı dayanılmaz hale gelebilir.
• İdrar akışının engellenmesi: Taşların idrar yollarını tıkaması, idrar akışını engelleyerek idrarın böbrekte birikmesine neden olur. Bu durum, böbreklerde basınç artışına ve hidroüreter, hidronefroz gibi durumlara yol açar. Uzun süreli tıkanıklık, böbrek fonksiyonlarında azalmaya ve kalıcı hasara neden olabilir.
• Tekrarlayan enfeksiyonlar: Böbrek veya idrar yolunda taşların varlığı, bakterilerin üremesi için uygun bir ortam yaratır. Bu da sık sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarına (İYE) yol açar. Enfeksiyonlar, böbrek iltihabına (pyelonefrit) ve ciddi böbrek hasarına neden olabilir.
• Böbrek fonksiyonlarının korunması: Tıkanıklık ve basınç artışı, böbrek dokusuna zarar vererek böbrek fonksiyonlarını bozabilir. Tedavi edilmeyen böbrek taşları, kronik böbrek hastalığı ve hatta böbrek yetmezliği riskini artırır. Ameliyat, böbrek fonksiyonlarının korunmasına ve ciddi komplikasyonların önlenmesine yardımcı olur.
• Kanama ve idrarda kan: Taşların idrar yollarında hareket etmesi, mukozal dokuları tahriş ederek kanamaya neden olabilir. İdrarda kan görülmesi, taşların neden olduğu bir belirtidir ve sürekli kanama ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Ameliyat, bu kanamaların durdurulmasını ve taşların çıkarılmasını sağlar (2,4,6).

İdrar Yolu Ve Böbrek Taşı Ameliyatı Kimlere Gerekir?

İdrar yolu ve böbrek taşı ameliyatı, hastada görülen semptomlar, taşın boyutu, yeri, hastanın genel sağlık durumu ve taşın neden olduğu komplikasyonlara bağlı olarak değerlendirilir. İdrar yolu ve böbrek taşı ameliyatının gerekli olabileceği kişiler şunları içerebilir:

• 10 mm den büyük üreter taşları olanlar
• Uzun süreli düşmeyen, 10 mm den küçük komplikasyonsuz taşlar
• Semptomatik böbrek taşları
• Taşlara bağlı kalıcı böbrek tıkanıklığı
• Taşlar nedeni ile tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
• Yukarıdaki endikasyonların yanı sıra, aşağıdaki durumlarda böbrek taşını çıkarmak için acil ameliyat gerekli olabilir:
• Her iki böbrekten idrar akışı engellenmişse
• Akut böbrek hasarı durumu varsa
• Tıkanıklığa neden olan bir taş ve idrar yolu enfeksiyonu varsa(2,5).

İdrar Yolu Ve Böbrek Taşı Ameliyatı Nasıl Yapılır?

İdrar yolundan böbrek taşı ameliyatı, idrar yollarında veya böbreklerde oluşan taşların kırılmasını ve vücuttan çıkarılmasını amaçlayan bir tedavi yöntemidir. Taşların boyutuna, konumuna ve hastanın prosedür sürecindeki genel sağlık durumuna bağlı olarak çeşitli yöntemlerle gerçekleştirilebilir. Böbrek taşlarını çıkarmak için ana ameliyat türleri şunları içerebilir:

• Üreteroskopi: Üreteroskopi, idrar yoluyla böbrek taşı ameliyatı, idrar yolları ve böbreklerdeki taşların tedavisinde yaygın olarak kullanılan minimal invaziv bir tekniktir. Bu işlemde hastaya genel veya spiral uygulanır. Üretra yoluyla üreteroskop adı verilen ince, esnek bir tüp idrar yoluna ve böbreğe kadar ilerletilir. Üreteroskop, bir kamera ve taşları görmek için ışık kaynağı içerir. Taş, lazer enerjisi veya küçük cerrahi aletlerle kırılarak çıkarılır. Bu yöntem kesi gerektirmeyen ve genellikle daha hızlı bir iyileşme sağlayabilen bir yöntemdir. Genellikle hastanede kısa süreli kalış süresi gerektirir.
• Perkütan nefrolitotomi (PCNL): Perkütan Nefrolitotomi (PCNL), büyük böbrek taşlarının tedavisinde kullanılan bir yöntemdir. Bu yönteme başlamadan önce hastaya genel anestezi verilir. Böbreğe küçük bir kesik açılarak nefroskop adı verilen bir cihaz yerleştirilir. Nefroskop yardımıyla taşlar doğrudan görüntülenerek ve kırılarak çıkarılır. Taşların kırılması için ultrason, lazer veya pnömatik enerji kullanılabilir. Büyük ve kompleks böbrek taşlarının etkili bir şekilde çıkarılması avantajlı olabilir.
• Şok dalga litotripsi (SWL): Şok dalga litotripsi (SWL), böbrek taşlarının kırılmasında en az invaziv yöntemdir ve çoğu böbrek taşı ve birçok üreter taşı için yaygın olarak kullanılır. Hastaya sedasyon veya hafif anestezi uygulanabilir. Şok dalgaları dışarıdan vücuda uygulanır ve böbrek taşlarına odaklanarak taşları küçük parçalara ayırır. Kırılan taş parçaları idrar yoluyla atılır. Kesiksiz ve non-invaziv bir yöntemdir. Genellikle ayakta tedavi yöntemi olarak uygulanır.
• Laparoskopik cerrahi: Laparoskopik cerrahi, böbrek taşlarının çıkarılması için kullanılan diğer minimal invaziv bir cerrahi tekniktir. Bu yöntemde de hastaya genel anestezi uygulanır. Prosedürde hastanın karında birkaç küçük kesik açılarak laparoskop adı verilen ince bir tüp ve cerrahi aletler yerleştirilir. Laparoskop yardımıyla taşlar çıkarılır. Geleneksel açık cerrahiye göre daha az invaziv uygulamalar içerir. Hızlı iyileşme süreci ve daha az ağrı sağlayabilir.
• Açık cerrahi: Açık cerrahi, büyük ve kompleks böbrek taşlarının tedavisinde kullanılır ve genellikle diğer yöntemlerin başarısız olduğu durumlarda tercih edilir. Bu işlemde genel anestezi altında hastanın karın veya yan bölgesinde büyük bir kesi yapılır. Böbreğe veya idrar yoluna doğrudan girilerek taşlar çıkarılır. Kompleks taşların veya diğer yöntemlerle ulaşılmayan taşların tamamen çıkarılmasını sağlayabilir. Günümüzde çok nadiren başvurulan bir tedavi yöntemidir.

Bu cerrahi yöntemler, idrar yolu ve böbrek taşlarının etkin bir şekilde tedavi edilmesini sağlayabilir, hastaların ağrılarından kurtulmasına ve sağlıklı bir yaşam sürdürmelerine olanak tanıyabilir (3,5,6,7,8)

Sık Sorulan Sorular

Böbrek Taşı Tekrarlar Mı?

Böbrek taşı tekrarlama riski yüksek olan bir durumdur. Tekrarlama riskini azaltmak için yeterli miktarda su içmek, dengeli ve taş oluşumunu engelleyen doktor kontrolünde bir diyet uygulamak önemlidir. Ayrıca, doktor kontrollerine ve önerilen yaşam tarzı değişikliklerine dikkat etmek taş oluşumunu engellemeye yardımcı olabilir (9).

Böbrek Taşları Kendiliğinden Düşebilir Mi?

Böbrek taşları doktor kontrolünde kendiliğinden düşebilir. Böbrek taşının düşürülmesi için gereken süre, taşın büyüklüğüne ve konumuna bağlıdır. Çoğunlukla boyutu 5 mm'den (milimetre) daha küçük olan taşlar bir ila iki hafta içinde doktor kontrolünde ameliyat gerektirmeden düşebilir.(2,4)

Böbrek taşları idrar yollarında veya böbreklerde tıkanıklığa yol açabilen ve çoğunlukla şiddetli ağrılarla kendini gösteren bir rahatsızlıktır. Böbrek taşı tıkanıklığında taşın boyutu veya bulunduğu yere göre uygulanabilecek hiç kesi içermeyen yöntemlerden kesi içeren açık ameliyat türüne gibi farklı tedavi prosedürleri bulunmaktadır. Taş belirtileri bulunan kişiler hastanelerin üroloji polikliniklerinden randevu alarak tedavi başlayabilirler.

Kaynakça

1.https://www.nhs.uk/conditions/kidney-stones/treatment/#:~:text=you're%20asleep.-,Percutaneous%20nephrolithotomy%20(PCNL),a%20laser%20or%20pneumatic%20energy.

2.https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15604-kidney-stones

3.https://www.hopkinsmedicine.org/health/treatment-tests-and-therapies/ureteroscopy#:~:text=Ureteroscopy%20is%20a%20procedure%20to,where%20the%20stone%20is%20located.

4.https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/kidney-stones/diagnosis-treatment/drc-20355759

5.https://www.verywellhealth.com/all-about-kidney-stones-3300092

6.https://www.hopkinsmedicine.org/health/treatment-tests-and-therapies/ureteroscopy

7.https://www.webmd.com/kidney-stones/surgery-for-kidney-stone

8.https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/16213-ureteroscopy

9.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC99277/