İltihaplı Eklem Romatizması (Romatoid Artrit) Nedir? Belirtileri Nelerdir?

İltihaplı Eklem Romatizması (Romatoid Artrit) Nedir?

İltihaplı eklem romatizması, kronik ve otoimmün bir romatolojik hastalıktır. Bu hastalık, vücudun bağışıklık sistemi tarafından kendi eklem dokularına yönelik yanlış bir saldırı olarak ortaya çıkar. Farklı iltihaplı eklem romatizması çeşitleri bulunur. Eklemde iltihaplı romatizma çeşitleri şunlardır:

• Seropozitif İltihaplı Eklem Romatizması: Seropozitif, hastaların kanlarında özel otoantikorlar bulunduğu durumları ifade eder. Bu alt tip genellikle daha şiddetli semptomlarla ilişkilendirilir ve hastalık, vücuttaki daha fazla eklemi etkileyebilir.
• Seronegatif İltihaplı Eklem Romatizması: Seronegatif ise kan testlerinde özel otoantikorların bulunmadığı bir türdür. Semptomlar seropozitif romatoid artrit kadar belirgin olmayabilir ve hastalık daha hafif seyredebilir. Fakat yine de eklem şişmesi, ağrı ve hareket kısıtlılığı gibi rahatsız edici belirtilere yol açabilir.
• Juvenil İltihaplı Eklem Romatizması: Juvenil romatoid artrit, çocukları etkileyen bir formudur ve genellikle 16 yaşından önce başlar. Bu türün semptomları çocuklarda gelişim ve büyüme üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir.

Romatoid artritin en belirgin etkilediği alanlar eklem bölgeleridir. Eller, bilekler, ayaklar, dizler, kalçalar ve omuzlar gibi birçok eklem romatoid artrit tarafından etkilenebilir. Bu eklem iltihapları ağrı, şişlik, sertlik ve eklem fonksiyonlarında kısıtlamalara yol açabilir. Romatoid artrit genellikle eklem iltihabı ile ilişkilendirilse de, vücudun diğer bölgelerini de etkileyebilir. Romatoid artrit hastalarında deri problemleri de görülebilir. Bunlar arasında romatoid nodüller adı verilen küçük sert şişlikler veya deri döküntüleri bulunabilir. Aynı zamanda kalp ve damarlar üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir ve kardiyovasküler hastalıkların riskini artırabilir.

İltihaplı Eklem Romatizması Belirtileri Nelerdir?

İltihaplı eklem romatizması, belirli belirtilerle kendini gösterir ve genellikle eklem sağlığını olumsuz yönde etkiler. Romatoid artrit belirtileri, hastalığın erken teşhis edilmesine yardımcı olabilir. Erken teşhis ve tedavi eklem hasarının sınırlanmasına ve hastaların yaşam kalitesinin iyileştirilmesine katkıda bulunabilir. Bu nedenle belirtiler fark edildiğinde bir sağlık profesyoneli ile iletişime geçmek önemlidir. İltihaplı eklem romatizması belirtileri şunlardır:

• Eklem Ağrısı ve Şişlik: Romatoid artritin en yaygın belirtilerinden biri, etkilenen eklemlerdeki ağrı ve şişliktir. Bu ağrılar genellikle vücudun simetrik bölgelerinde görülür, yani her iki el veya ayak gibi iki tarafta aynı eklemleri etkiler.
• Sabahları Eklem Sertliği: Romatoid artrit hastaları sık sık sabahları eklem sertliği yaşarlar. Bu, hastaların günün ilk saatlerinde eklemlerini hareket ettirmekte zorlandıkları anlamına gelir. Sabahları uzun süre yatakta kalmak veya oturmak, eklem sertliğini artırabilir.
• Eklem Hassasiyeti: Romatoid artritli bireylerin etkilenen eklem bölgelerinde hassasiyet yaşamaları yaygındır. Bu durum dokunmaya karşı ağrı veya rahatsızlık hissi olarak kendini gösterebilir.
• Yorgunluk ve Halsizlik: Romatoid artrit hastaları genellikle aşırı yorgunluk ve halsizlik hissederler. Bu durum vücudun sürekli bir iltihap tepkisiyle savaşmak zorunda kaldığından kaynaklanabilir.
• Ateş: Romatoid artrit bazen ateşe neden olabilir. Bu ateş, genellikle diğer belirtilerle birlikte ortaya çıkar.
• Gece Terlemeleri: Romatoid artrit hastaları, gece terlemeleri yaşayabilirler. Bu semptom uyku düzenini bozabilir ve hastaların yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir.
• Eklem Deformiteleri: Hastalık ilerledikçe, eklem deformiteleri gelişebilir. Parmakların eğrilmesi veya eklem kaybı gibi değişiklikler görülebilir.
• Deri Döküntüleri: Bazı hastalar deri döküntüleri geliştirebilir. Bu döküntüler genellikle hastalığın şiddetli olduğu durumlarda ortaya çıkar.
• Göz ve Akciğer Sorunları: Romatoid artrit eklem dışında göz ve akciğerler gibi diğer organları da etkileyebilir. Gözlerde kuruluk veya akciğerlerde iltihaplanma gibi sorunlar yaşanabilir.

İltihaplı Eklem Romatizması Neden Olur?

İltihaplı eklem romatizması, bağışıklık sisteminin vücudun kendi dokularına saldırdığı bir otoimmün hastalıktır. Bu kronik rahatsızlık eklemlerdeki yangıya neden olur ve zaman içinde kalıcı hasara yol açabilir. İltihaplı romatizma genellikle çoklu eklemleri etkileyebilir ve genellikle ağrı, şişlik, sertlik ve hareket kısıtlılığı gibi semptomlarla kendini gösterir. Buna neden olabilen faktörler aşağıda verilmiştir:

• Genetik Yatkınlık: Romatoid artrit geliştirme riski, aile geçmişi ve genetik faktörlerle yakından ilişkilidir.
• Çevresel Tetikleyiciler: Romatoid artrit gelişiminde çevresel faktörler de etkili olabilir. Sigara içmek gibi çevresel faktörlerin, Romatoid Artrit riskini artırabileceği düşünülmektedir.
• Bağışıklık Sistemi Anomalileri: Romatoid artritin temel bir özelliği, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla eklemlere saldırmasıdır. Bu otoimmün tepki eklemlerde iltihaplanmaya ve hasara yol açar. Bağışıklık sistemi normalde vücudu koruma görevi üstlenirken, romatoid artrit hastalarında yanlış hedeflere yönlendirilir.
• Hormonal Faktörler: Hormonlar da romatoid artrit gelişiminde etkili olabilir. Özellikle kadınlarda, hormonal değişikliklerin romatoid artrit semptomlarını kötüleştirebileceği veya hastalığın başlamasına yol açabileceği düşünülmektedir.

İltihaplı Eklem Romatizması Nasıl Tedavi Edilir?

Romatoid artrit teşhisi konulması ve etkili bir tedavi planının oluşturulması, hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirebilir. Doktor, hastanın semptomlarını, eklem şişliğini, sıcaklığını ve hareket kabiliyetini değerlendirir. Romatoid nodüller olarak bilinen küçük şişlikler de doktor tarafından incelenir. Romatoid artrit teşhisinde en yaygın kullanılan testlerden biri, romatoid faktör (RF) ve anti-siklik sitrülinlenmiş peptit (anti-CCP) antikorlarını ölçen kan testleridir. Bu testler otoimmün bir tepkinin varlığını gösterebilir. Eklem romatizması iltihaplı ise seviyeler farklılık gösterir. Daha ileri tetkiklerde röntgen, manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ve ultrason gibi görüntüleme testleri eklem hasarını ve iltihaplanmayı değerlendirmek için kullanılır. Doktor, eklem iltihabının şiddetini değerlendirmek için eklem sıvısını da analiz edebilir. Bu test tanıya katkıda bulunabilir.

İltihaplı eklem romatizması tedavisi semptomları hafifletmek, iltihabı kontrol altına almak ve eklem hasarını önlemek amacıyla multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Tedavi hastalığın evresine ve şiddetine bağlı olarak kişiselleştirilir ve bir dizi farklı tedavi seçeneği içerebilir. Romatoid artrit tedavisi seçenekleri şunlardır:

• İlaçlar: Romatoid artrit tedavisinde kullanılan ilaçlar semptomların hafifletilmesi, iltihabın azaltılması ve eklem hasarının önlenmesine yardımcı olabilir. Bu ilaçlar arasında nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler), steroidler ve hastalık modifiye edici antiromatizmal ilaçlar bulunur.
• Fizik Tedavi: Fizyoterapistler, romatoid artrit hastalarına eklemlerini güçlendirmek, hareket aralığını arttırmak ve ağrıyı azaltmak için egzersizler önerirler. Bu egzersizler hastaların günlük yaşamlarını daha rahat sürdürmelerine yardımcı olabilir.
• Eklem Ameliyatı: Romatoid artritten etkilenen eklemi düzeltmek veya değiştirmek için eklem ameliyatı yapılabilir. Bu, genellikle diz, kalça veya omuz gibi büyük eklem bölgelerini içerir.
• Sinovektomi: Romatoid artrit eklemlerdeki zarları etkileyebilir ve bu zarlar zamanla fazla sıvı üretebilir. Sinovektomi, bu zarların alınmasını içeren bir cerrahi işlemdir. İşlem eklem iltihaplarını azaltmaya yardımcı olabilir.
• Tendon Onarımı: Romatoid artrit aynı zamanda tendonları etkileyebilir ve eklem fonksiyonunu zorlaştırabilir. Cerrahi olarak tendonların onarılması, eklem hareketini geliştirebilir.
• Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Sağlıklı bir yaşam tarzı, romatoid artrit yönetiminde önemli bir rol oynar. Dengeli bir beslenme, düzenli egzersiz ve stresten kaçınma hastaların semptomları kontrol etmelerine yardımcı olabilir.

Romatoid artrit farklı çeşitliliklere sahip karmaşık bir hastalıktır. Her türün kendine özgü özellikleri ve tedavi gereksinimleri vardır. Romatoid artrit tanısı alan kişiler, doktorlarıyla görüşerek en iyi tedavi yaklaşımını belirlemelidirler.

Kaynakça:

https://www.cdc.gov/arthritis/basics/rheumatoid-arthritis.html#:~:text=Rheumatoid%20arthritis%2C%20or%20RA%2C%20is,usually%20many%20joints%20at%20once.

https://www.webmd.com/rheumatoid-arthritis/default.htm 

https://arthritisaustralia.com.au/types-of-arthritis/rheumatoid-arthritis/ 

https://www.assh.org/handcare/condition/rheumatoid-arthritis 

https://www.uptodate.com/contents/table-of-contents/rheumatology/rheumatoid-arthritis

https://www.ucsfhealth.org/conditions/rheumatoid-arthritis