Kalp Krizi Nedir? Risk Faktörleri Nelerdir?

Kalp Krizi Nedir?

Kalp krizi, kalpteki bazı damarlara gelen kan akışının yetersiz olması sebebiyle gerçekleşen tehlikeli bir rahatsızlıktır. Kalp krizi gerçekleştiğinde, kalbin atardamarının tıkadığı bölüme kan akışı durur veya normalin çok altına düşer, bundan dolayı ordaki kasların hasar görmesi veya ölümü söz konusudur. Kan akışının azalması pek çok durumdan kaynaklanabilir, ancak temelde kalbin atardamalarından bir veya birkaçının kolestrol ve kalsiyum içeren yapışkan bir madde olan plak ile tıkanmasıyla ilişkisi vardır. Damarlardaki birikime ateroskleroz adı verilir. Zamanla miktarı artan plak birikimleri sonucunda ise koroner arter hastalığı gelişir.Bu yüzden kalp krizi hayati bir durumdur. Kendinizin veya çevrenizden birinin kalp krizi geçirdiğini düşünüyorsanız en yakın sağlık kuruluşuna müracaat etmeniz tavsiye edilir.

Kalp Krizi Nedenleri Nelerdir?

Kalp krizi genellikle damar duvarına birikmiş plağın atardamardan yırtılmasıyla olur, ancak nadir de olsa başka sebepler vardır. Bu sebepler şunlar olabilir:

• Damarların daralmasına sebep olan hastalıklar,
• Koroner atardamarlarda yırtılmaya neden olan travmalar,
• Koroner arter spazmı,
• Yeme bozukluğu,
• Uzun süreli düşük kan basıncı veya kalbin uzun süre hızlı atması,
• Vücudun herhangi bir yerinden gelen kan pıhtısı.

Kalp Krizi Risk Faktörleri Nelerdir?

Kalp krizi riskleri arasında pek çok durum vardır, bunların bazıları kişinin değiştirebileceği bazıları da değiştiremeyeceği faktörlerdir. Riskler şunlardan oluşur:

• Genetik: Özellikle yakın akrabalarda yaşanmış bir kalp hastalığı varsa, bireyin de kalp krizi ve diğer hastalıklara yatkınlığı daha fazla olabilir.
• Yaş ve cinsiyet: Yaşlandıkça kalp krizi riski artar. 45 yaşından sonraki erkeklerde ve 50 yaşından veya menopozdan sonraki kadınlarda risk daha fazla artmaya başlar.
• Diğer hastalıklar: Bazı rahatsızlıklar kalbe baskı yaparak kalp krizi yaşama riskini artırabilir. Bu hastalıklara örnek olarak, hipertansiyon (yüksek tansiyon), diyabet ve obezite verilebilir.
• Yaşam şekli: Kalp için yeterince iyi olmayan bir yaşam, insan hangi yaşta olursa olsun riski arttırabilir. Tütün ürünleri içmek, yüksek yağlı besinler tüketmek, çok fazla alkol içmek veya aktivite azlığı bu durumlara örnek olarak verilebilir.

Kalp Krizi Belirtileri Nelerdir?

Kalp krizi belirtisi kişiden kişiye göre farklılık gösterebilir. Bazı belirtiler nadir olarak görülürken, bazıları sıklıkla gözlenen semptomlar arasındadır. Genellikle kalp krizi semptomları şunlardan oluşur:

• Mide bulantısı,
• Kalp çarpıntısı,
• Kaygı hissi,
• Baş dönmesi,
• Bayılma hissi,
• Uykusuzluk,
• Sol kolda uyuşma ,
• Nefes almada zorlanma.

Kalp krizi riski belirtileri, normal belirtiler ile benzerlik gösterebilir. Tipik olarak iman tahtasında olan baskı tarzına göğüs ağrısıdır. Bu ağrı ezici veya sıkışır bir tarzda olabilir. Göğüsten başlayan ve sol kola, omuza, boyuna, çeneye, sırta yayılan tarzda olabilir.

https://www.shutterstock.com/tr/image-photo/young-woman-pressing-on-chest-painful-2243547321

Kalp Krizi Nasıl Teşhis Edilir?

Kalp krizi şüphesiyle doktorunuza başvurduğunuzda, duruma göre bazı testler yaptırmanız gerekebilir. Teşhis için yaptırılabilecek testler şunlardır:

• EKG: Kalp krizi şüphesi ile hastaneye başvurduğunuzda yapılan ilk testlerden bir tanesidir. Kalbin elektriksel olarak sinyallerinin hızlı bir şekilde kağıda dökülmesinden dolayı tercih edilen bir testtir. Bu testte kalpteki ritim bozukluğu, yaralanmalar gibi pek çok şey anlaşılabilir.
• Egzersiz stres testi: Koşu bandında yürüyerek veya bisikletle yapılan, kalbe yeterince kan gelip gelmediğini gösteren bir testtir
• EKO: Yüksek frekanslı ses dalgaları ile kalbin iç ve dış görünümü hakkında bilgi verir. Kalbin ne kadar iyi kan pompalayabildiğini veya kalp kapaklarının durumunu gösterebilir.
• Kan testleri: Kalp krizinin tespit etmenin güvenilir yollarından bir tanesi kandaki kardiyak troponin varlığına bakılmasıdır. Kardiyak troponin kriz esnasında, kalp kası hücrelerinde oluşan hasar ile kan dolaşımında görülen bir maddedir.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRI): Kalbin görüntüsünü oluşturmak için manyetik bir alan kullanılır. Kalbe giden atardamarlarda akan kanın akışında bir sorun olup olmadığına bakılabilir.
• Bilgisayarlı tomografi (BT): Ana koroner atardamarda ciddi bir daralma ya da sertleşme olup olmadığını kontrol etmek amaçlı yapılabilir.
• Kalp anjiyosu: Bu testte kalbe giden kan damarlarını görebilmek için kontrast boya ve x ışınları kullanılır. Bu sayede damarlarda herhangi bir tıkanıklık olup olmadığı görülebilir.

 

Kalp Krizi Nasıl Tedavi Edilir?

Kalp krizinin tedavisinde amaç etkilenen kalp kasına kan akışını en kısa sürede tekrar sağlamaktır. Tedavide ilaç, anjiyoplasti ve ameliyat gibi çeşitli yöntemler kullanılabilir. Nefes almakta güçlük çeken hastalar için oksijen desteği sağlanabilir. Oksijen burun veya ağızdan bir tüp aracılığıyla solunur. Bu sayede kandaki oksijen seviyesi artar ve kalpteki yük bir miktar da olsa azalır.

Kalp krizi geçirmiş veya geçiren hastalara verilebilen ilaçlar arasında pıhtı önleyiciler veya eriticiler olabilir. Pıhtı eriticiler genellikle kalp krizinden sonraki 12 saat içerisinde kullanılır. Kriz esnasında sıklıkla çarpıntı olduğu için, aritmi (kalp ritim bozukluğu) önleyici ilaçlar da reçete edilebilir. Aynı zamanda göğüste oluşan ağrıyı gideren ve kan damarlarının genişlemesini sağlayan ilaçlar da tercih edilebilir. Antihipertansif ilaçlar kan basıncını düşürücü etki yaparlar. Bu sayede kalp kasının hasar görmemesine yardımcı olabilirler.

Uygulanabilen ameliyatlar arasında ise anjiyoplasti vardır. Bu cerrahi işlemde kalp kasının daralmış veya tıkanmış noktalarını genişletmek amacıyla yapılır. Atardamar bir kateter yardımıyla açılır ve kan akışı yeniden sağlanır. Kullanılan diğer cerrahi işlem koroner atardamar bypass ameliyatıdır. Ciddi tıkanıklık olduğu durumlarda yapılabilir. Genellikle kol, bacak veya göğüsten bir damar kullanılarak koroner atardamar için yeni bir yol oluşturulur.

Kalp Krizi Nasıl Önlenir?

Kalp krizini önleyebilmek için dikkat edilebilecek bazı noktalar vardır, ancak bunlar kesin olarak kriz yaşanmasını önlemeyebilir.

• Rutin kontroller: Ailede kalp sorunları varsa, rutin olarak doktorun tavsiye ettiği aralıklarda muayene olmak sorunları görmeye yardımcı olabilir. Düzenli muayeneler esnasında kişinin fark etmediği ama kalpte yaşanan değişiklikler de gözükür.
• Tütün ürünleri tüketmemek: Tütün ürünleri kalp dahil pek çok organa ciddi zararlar verebilir. Bu yüzden bırakmak gerekir.
• Egzersiz: Egzersizi engelleyen herhangi bir hastalık, yoksa haftanın belli günlerinde spor yapılabilir. Eğer bir hastalık mevcutsa doktor tavsiyesi ile ilerlenmesi daha sağlıklı olacaktır. Haftada 3-4 kez yaklaşık 45 dakşkalık tempolu yürüyüş yeterlidir.
• Diyet: Çok fazla işlenmiş et veya doymuş yağ içeren besinler yerine akdeniz diyeti gibi hafif içerikli diyetler tercih edilebilir.
• Kiloyu korumak: Kişi ideal kilosunda ise bunu korumalı veya ideal kilosuna ulaşmak için bir diyetisyenden yardım almalıdır. Çünkü fazla kilo kalbe yük yapabilir.
• Hastalıkların yönetimi: Yüksek tansiyon veya diyabet gibi hastalıklar varsa, bunların tedavilerinin iyi bir şekilde yapılması sağlığın seyrine pozitif yönde etki edecektir.
• Stres yönetimi: Stres kalp dahil vücudun pek çok noktasını etkileyebilir. Bu yüzden stres yönetme tekniklerini birey öğrenmelidir. Meditasyon, derin nefes egzersizleri veya yoga stresi yönetmede kullanılan başlıca yöntemlerdir.

Tüm bu yöntemler kişinin kalp krizi geçirmeden önce deneyebileceği maddelerdir. Ancak daha önceden kriz geçirmiş bir hasta tekrar geçirme riski taşır. Bu yüzden doktoru ile konuşarak nelere dikkat etmesi gerektiği konusunda daha net bilgiler alabilir.

Kaynakça:

1-https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/heart-attack/symptoms-causes/syc-20373106

2-https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/heart-attack/diagnosis-treatment/drc-20373112

3-https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/heart-attack

4-https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22068-stemi-heart-attack

5-https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22233-nstemi-heart-attack

6-https://www.heart.org/en/health-topics/heart-attack/angina-chest-pain/unstable-angina