İçindekiler
Kolorektal Kanser Nedir?
Kolorektal kanser, kolonda (kalın bağırsak) veya rektumda anormal hücre büyümeleri ile görülen ciddi bir rahatsızlıktır. Sık karşılaşılan kanser türlerinden biridir. Ciddi hasara neden olabilir ve hayati risk içerebilir. Kolon ve rektum sindirim sisteminin bir parçasıdır. Kolon kalın bağırsağın ilk ve en uzun kısmını oluşturur. Kişilerin beslenmeleri sonucunda vücuda alınan gıdalardan su ve besin maddelerini emme ve arta kalan atık ürünleri dışkıya dönüştürme görevini yerine getirir. Rektum kalın bağırsağın alt kısmıdır. Vücudun dışkı depoladığı bölgedir. Kanserli hücreler kolonda görüldüğünde kolon kanseri, rektumda görüldüğünde rektum kanseri denir. Kolon ve rektum organlarının herhangi birini etkileyen kanser türlerine genel olarak kolorektal kanserler denir.
Kolorektal Kanser Neden Olur?
Tüm kanser türleri gibi kolorektal kanser de hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyüyüp bölünmesiyle ortaya çıkarlar. Kolorektal kanser nedenleri arasında genetik yatkınlık önemli bir veridir. Bu rahatsızlık genellikle genetik materyalde (DNA) değişiklikler olduğunda meydana gelir ve kesin nedeni bilinmemektedir. Genetiğin yanı sıra yaşam tarzı ve çevresel faktörlerde de kolorektal kanser riskini etkileyebilir. Kolorektal kanser risk faktörleri şunları içerebilir:
- Yaş: Kolorektal kansere yakalanma riski yaşla birlikte artabilir. 50 yaşın üzerindeki kişilerde bu kanser türü daha sık görülebilir.
- Aile öyküsü: Ailede kolorektal kanser öyküsü veya Lynch sendromu ve ailesel adenomatöz polipozis (FAP) gibi belirli genetik durumlar hastalığın görülme riskini artırabilir.
- Rahatsızlık geçmişi: Daha önce kolorektal kanser geçiren veya belirli polip türleri meydana gelen kişiler daha yüksek risk altında olabilir.
- Yaşam tarzı faktörleri: İşlenmiş etlerin yüksek, meyve ve sebzelerin düşük olduğu bir beslenme, hareketsiz davranış, obezite, sigara ve alkol kullanımı gibi sağlıksız yaşam tarzı hastalık riski artırabilir.
Kolorektal Kanser Belirtileri Nelerdir?
Kolorektal kanser belirtileri genellikle erken aşamalarda belirgin değildir ve belirtiler kişiden kişiye değişebilir. Kolorektal kanser belirtileri şunları içerebilir:
- Dışkıda kan görülmesi: Dışkıda kan görülmesi, kolorektal kanserin önemli bir belirtisidir. Dışkıda kan fark edildiğinde doktora danışmak önemlidir.
- Sürekli karın ağrısı veya kramplar: Bağırsaklarda kanser varlığında karın ağrısı veya kramplar sıkça görülebilir. Bilinen bir nedeni olmayan, geçmeyen veya çok acı veren karın ağrılarında doktor kontrolü gerekir.
- Kabızlık veya ishal: Dışkı alışkanlıklarında ani ve belirgin değişiklikler, kolorektal kanserin belirtisi olabilir. Sürekli kabızlık ve/veya ishal durumları ya da tuvalete gittikten sonra hala tuvalet yapma ihtiyacı görülebilir.
- Kronik yorgunluk ve halsizlik: Kanserin vücut üzerindeki genel etkilerinden biri olan yorgunluk hissi görülebilir.
- Kilo kaybı: Nedeni açık olmayan kilo kaybı, kolorektal kanserin belirtilerinden biri olabilir.
- Şişkinlik: Karın bölgesinde artan gaz birikimi veya bağırsaklardaki tıkanıklık nedeniyle şişkinlik ortaya çıkabilir. Uzun süreli şişkinlik durumunda kontrol önemlidir.
Kolorektal Kanser Nasıl Teşhis Edilir?
Kolorektal kanser erken evrelerde belirti vermediğinden tespiti oldukça zorlu bir işlemdir. Belirgin belirtiler gösterdiğinde veya rutin kontrollerde tespit edilebilir. Teşhis için kullanılan bazı testler ve prosedürler şunlardır:
- Kolonoskopi: Kolonoskopi kolorektal kanser teşhisinde en yaygın kullanılan yöntemdir. Esnek bir tüp (kolonoskop) kullanılarak bağırsakların iç yüzeyi incelenir. Herhangi bir anormal doku veya polip saptanırsa, doktor bunları alabilir ve biyopsi yapabilir. Kolonoskopide, kolonun ve rektumun yapısını görüntülemek için bir video kameraya ve monitöre bağlanan uzun, esnek ve ince bir tüp kullanılır. Doktor tarafından doku örnekleri almak ve olası polipleri çıkarmak için cerrahi aletler tüpün içinden geçirebilir.
- Biyopsi: Şüpheli bir kitle varsa, doktor biyopsi isteyebilir. Biyopsi, laboratuvarda test edilmek üzere kanserli dokulardan veya metastaz durumunu incelemek için çevre dokulardan bir doku örneğinin çıkarılması işlemidir. Kolon kanseri için doku örneği sıklıkla kolonoskopi sırasında alınır. Bazı durumlarda doku örneğini almak için ameliyata ihtiyaç duyulabilir. Laboratuvarda yapılan testler hücrelerin kanserli olup olmadığını ve ne kadar hızlı büyüdüklerini gösterebilir.
- Kan testleri: Kolon kanserini teşhis etmek için genellikle kan testleri kullanılmaz. Ancak doktor tarafında, böbreklerin ve karaciğerin ne kadar iyi çalıştığı gibi genel sağlık durumunu incelemek için kan testleri istenebilir. Ayrıca düşük düzeyde kırmızı kan hücresi aramak içinde kan testleri kullanılabilir. Sonuçlar kolon kanserinin kanamaya neden olup olmadığını gösterebilir. Kolon kanserleri bazen vücutta karsinoembriyonik antijen adı verilen ve CEA olarak da adlandırılan bir protein üretir. Kan testleri ile CEA düzeyleri takip edilebilir. Sonuçlar, kanserin tedaviye yanıt verip vermediğini veya tedaviden sonra kanserin olası tekrarlama durumunu tespit edebilir.
- Görüntüleme testleri: Kolonoskopinin yanı sıra kolonun ve rektumun ultrason veya BT taramaları gibi görüntüleme testleri ile incelenmesi kolorektal yapının, şekli ve iç yapısı hakkında bilgi verebilir.
- Gaita testleri: Gaita (dışkı) örneklerinin incelenmesi, kanamanın olup olmadığını belirlemek için kullanılabilir. Bu testler, gizli kan tespiti için kullanılır ve kolorektal kanserin erken belirtilerini tespit etmek için önemlidir.
Kolorektal Kanser Nasıl Tedavi Edilir?
Kolorektal kanser tedavisinde en yaygın uygulaması genellikle cerrahi uygulamalardır. Bazı durumlarda cerrahi uygulama ile birlikte kemoterapi ve radyoterapi gibi tedavi yöntemleri kullanılabilir. Hastalığın evreleri tedavi yönteminin belirlenmesinde önemli bir faktördür. Ayrıca tümörün yeri, hastanın genel sağlığı, kanserli hücrelerin diğer dokulara yayılıp yayılmadığı da diğer önemli faktörler arasındadır. Cerrahi müdahale yöntemleri şunları içerebilir:
- Polipektomi: Polipektomi, organlardan birinin içindeki bir polipin çıkarılması işlemidir. Genellikle minimal invaziv bir işlemdir. Bu ameliyat kolorektal yapıdaki polipleri almak için uygulanabilir.
- Kısmi kolektomi: Bu cerrahi yönteme kolon rezeksiyonu ameliyatı da denir. Bu prosedürde cerrahlar tarafından kolonunun veya rektumun tümör içeren bölümü ve çevredeki bazı sağlıklı dokular çıkarılır. Daha sonra cerrah tarafından anastomoz adı verilen bir cerrahi prosedür ile sağlıklı kolorektal bölümler yeniden birleştirilir.
- Kolostomi: Bazı durumlarda kolektomi sonrasında kolonun veya rektumun sağlıklı kısımlarını yeniden birbirine bağlamak mümkün olmayabilir. Bu nedenle cerrahlar, bağırsağın geri kalan kısmından karın duvarında bir açıklık oluştururlar ve böylece dışkı bir torba içinde toplanır.
Ayrıca doktorlar ameliyat ile birlikte veya ameliyat öncesi ve sonrası kemoterapi, radyoterapi veya hedefe yönelik tedaviler uygulayabilirler.
Sık Sorulan Sorular
Kolorektal Kanser Ne Demek?
Kolorektal kanser, kalın bağırsak veya rektumda oluşan bir kanser türüdür. Bu rahatsızlık, bağırsak hücrelerinin anormal büyümesiyle başlar ve zamanla kanserleşir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile kolorektal kanserin tedavi edilme şansı artabilir.
Kolorektal Kanser Önlenebilir Mi?
Kolorektal kanserin kesin nedenleri bilinmemekte olup tamamen önlemenin günümüzde uygulanan bir yolu yoktur. Birçok risk faktörü rahatsızlığa etki edebilir. Ancak düzenli kontroller, sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, dengeli beslenme alışkanlıkları edinmek, düzenli egzersiz yapmak, sigara ve alkolden kaçınmak risk faktörünü azaltabilir.
Kolorektal Kanser Tekrarlar Mı?
Kolorektal Kanser tekrarlayabilir. Tedavi sonrası kanser hücrelerinin vücutta kalanları veya yeni kanser gelişimi olasılığı, tekrarlama riskini artırabilir. Özellikle tedavi sonrası izlem ve takip önemlidir.
Kolorektal kanser tespiti zor olan ve gizlice ilerleyebilen, ciddi bir rahatsızlıktır. Erken teşhis ve tedavisi, hastalığın kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir. Bu nedenle kişilerin rutin sağlık kontrollerini yaptırmaları ve olası kolorektal kanser belirtileri görüldüğünde hastanelerin gastroenteroloji polikliniğinden randevu alarak erken tedavi başlamaları önemlidir.
Kaynakça
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK586003/
https://www.cancer.org/cancer/types/colon-rectal-cancer/about/what-is-colorectal-cancer.html
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/colon-cancer/symptoms-causes/syc-20353669
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/colon-cancer/diagnosis-treatment/drc-20353674
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/colorectal-cancer
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/14501-colorectal-colon-cancer
https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/23479-polypectomy
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Bu sayfada, tedavi edici sağlık hizmetiyle ilgili bilgiler yer almamaktadır. Tanı ve tedavi için lütfen doktorunuza danışın.