Tıbbi Onkoloji Nedir? Uygulanan Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Onkoloji Nedir?

Onkoloji, Yunanca "onkos" (kitle veya tümör) ve "loji" (bilim) kelimelerinden türetilmiştir. Kanser, dünya genelinde önde gelen ölüm nedenlerinden biridir ve onkoloji, bu önemli sağlık sorununa karşı mücadelede kritik bir rol oynar. Onkoloji, sadece kanser hücreleriyle değil, aynı zamanda kanserin vücut üzerindeki etkileriyle ve hastaların yaşam kalitesini artırmakla da ilgilenir.

• Onkolojinin Tarihsel Gelişimi: Onkoloji, antik çağlardan beri var olan bir disiplindir. İlk kanser tanımları Mısır papirüslerinde ve Hipokrat'ın yazılarında bulunmuştur. Ancak, modern onkoloji 19. ve 20. yüzyıllarda cerrahi, radyoterapi ve kemoterapinin gelişmesiyle büyük ilerleme kaydetmiştir. Moleküler biyoloji ve genetik alanındaki son gelişmeler, kanserin daha iyi anlaşılmasına ve hedefe yönelik tedavilerin geliştirilmesine olanak tanımıştır.
• Onkolojinin Önemi: Kanser, yaş, cinsiyet, yaşam tarzı ve genetik faktörler gibi birçok nedenle ortaya çıkabilir. Onkoloji, kanserin erken teşhisi, etkili tedavi stratejileri ve önleme yöntemleri geliştirerek kanserle mücadelede hayati bir rol oynar.

Onkolojinin Alanları Nelerdir?

Onkoloji, birçok farklı alt uzmanlık alanına ayrılmıştır. Bu uzmanlık alanları, belirli kanser türlerine, tedavi yöntemlerine veya hasta gruplarına odaklanır.

• Tıbbi Onkoloji: Kanser tedavisinde ilaç kullanımı (kemoterapi, hedefe yönelik tedaviler, immünoterapi) ile ilgilenir. Medikal onkologlar, kanserin türüne ve evresine göre en uygun ilaç kombinasyonlarını belirler ve hastaların tedavi sürecini yönetir.
• Radyasyon Onkolojisi: Kanser tedavisinde radyasyon (ışın tedavisi) kullanımı ile ilgilenir. Radyasyon onkologları, tümörleri yok etmek veya küçültmek için yüksek enerjili ışınları kullanır. Radyoterapi, genellikle cerrahi veya kemoterapi ile birlikte kullanılır.
• Cerrahi Onkoloji: Kanserli tümörlerin cerrahi olarak çıkarılması ile ilgilenir. Cerrahi onkologlar, tümörün türüne, büyüklüğüne ve yayılımına göre uygun cerrahi teknikleri uygular. Cerrahi, genellikle kanser tedavisinin ilk adımıdır.
• Jinekolojik Onkoloji: Kadın üreme organlarının (yumurtalık, rahim, rahim ağzı, vulva, vajina) kanserleri ile ilgilenir. Jinekolojik onkologlar, bu kanserlerin teşhisi, tedavisi ve cerrahi yönetimi konusunda uzmanlaşmıştır.
• Pediatrik Onkoloji: Çocukluk çağı kanserleri ile ilgilenir. Pediatrik onkologlar, çocukların kanser türlerine özgü tedavi yaklaşımları ve çocuk hastaların özel ihtiyaçları konusunda deneyimlidir.
• Hematolojik Onkoloji: Kan, kemik iliği ve lenf sistemi kanserleri (lösemi, lenfoma, miyelom) ile ilgilenir. Hematologlar, bu kanserlerin teşhisi ve tedavisinde uzmanlaşmıştır. Kemik iliği nakli de bu alanın önemli bir parçasıdır.
• Nöro-Onkoloji: Beyin ve omurilik tümörleri ile ilgilenir. Nöro-onkologlar, bu tümörlerin cerrahi olarak çıkarılması, radyoterapi ve kemoterapi ile tedavisi konusunda uzmanlaşmıştır.

Onkoloji Neye Bakar?

Onkoloji, kanserin çok yönlü bir şekilde ele alınmasını gerektiren geniş bir yelpazede konulara odaklanır.

• Kanser Tarama ve Erken Teşhis: Onkolojinin en önemli hedeflerinden biri, kanseri erken evrelerde tespit etmektir. Mamografi, kolonoskopi, Pap smear testi gibi tarama yöntemleri, kanserin erken teşhisinde önemli rol oynar. Erken teşhis, tedavi başarısını önemli ölçüde artırır.
• Kanser Biyolojisi ve Genetiği: Kanser hücrelerinin nasıl oluştuğunu, büyüdüğünü ve yayıldığını anlamak, daha etkili tedavi yöntemleri geliştirmek için kritik öneme sahiptir. Onkologlar, kanser hücrelerinin genetik ve moleküler özelliklerini inceleyerek hedefe yönelik tedaviler geliştirir.
• Kanser Evrelemesi: Kanser teşhisi konulduktan sonra, hastalığın yaygınlığını belirlemek için evreleme yapılır. Evreleme, kanserin büyüklüğünü, lenf nodlarına yayılımını ve uzak organlara metastaz yapıp yapmadığını değerlendirir. Evreleme, tedavi planının belirlenmesinde önemli bir rol oynar.
• Kanser Tedavisi: Onkologlar, kanserin türüne, evresine, hastanın genel sağlık durumuna ve diğer faktörlere göre en uygun tedavi planını belirler. Tedavi seçenekleri arasında cerrahi, radyoterapi, kemoterapi, hedefe yönelik tedaviler, immünoterapi ve hormon tedavisi yer alır.
• Kanser Takibi: Tedavi tamamlandıktan sonra, hastaların düzenli olarak takip edilmesi gerekir. Kanser nüksü veya tedaviye bağlı yan etkiler açısından hastalar yakından izlenir.
• Palyatif Bakım: İleri evre kanser hastalarında, yaşam kalitesini artırmaya odaklanan palyatif bakım hizmetleri sunulur. Ağrı yönetimi, beslenme desteği, psikolojik destek ve diğer semptomların kontrolü, palyatif bakımın önemli unsurlarıdır.

Onkoloji Bölümünde Uygulanan Tedavi Yöntemleri

Onkoloji bölümünde, kanserin türüne ve evresine göre çeşitli tedavi yöntemleri uygulanır.

• Cerrahi Tedavi: Kanserli tümörün ve çevresindeki sağlıklı dokunun cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Erken evre kanserlerde genellikle ilk tedavi seçeneğidir.
• Radyoterapi (Işın Tedavisi): Yüksek enerjili ışınlar kullanarak kanser hücrelerini öldürmeyi veya büyümelerini durdurmayı amaçlar. Genellikle cerrahi veya kemoterapi ile birlikte kullanılır.
• Kemoterapi: Kanser hücrelerini öldüren veya büyümelerini engelleyen ilaçların kullanılmasıdır. Vücut genelinde etkili olduğu için metastatik kanserlerde sıklıkla kullanılır.
• Hedefe Yönelik Tedaviler: Kanser hücrelerinin belirli özelliklerine (genetik mutasyonlar, proteinler) odaklanan ilaçlardır. Kemoterapiye göre daha az yan etkiye neden olabilirler. Tıbbi onkologlar tarafından planlanır.
• İmmünoterapi: Bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser hücreleriyle savaşmasını sağlayan tedavilerdir. Son yıllarda kanser tedavisinde önemli bir rol oynamaya başlamıştır. Tıbbi onkolojide en çok araştırılan ve etkin ilaçlardandır.
• Hormon Tedavisi: Hormonlara duyarlı kanser türlerinde (meme kanseri, prostat kanseri) hormon seviyelerini değiştirerek kanser hücrelerinin büyümesini engellemeyi amaçlar.
• Kök Hücre Nakli: Yüksek doz kemoterapi veya radyoterapi sonrası hasar gören kemik iliğini yenilemek için sağlıklı kök hücrelerin nakledilmesidir. Lösemi, lenfoma ve miyelom gibi kan kanserlerinde sıklıkla kullanılır.