Wilms Tümörü (Nefroblastom) Nedir? Neden Olur?

Wilms Tümörü (Nefroblastom) Nedir?

Wilms tümörü olarak bilinen ”nefroblastom” esas olarak çocukları etkileyen böbrek kanseridir. Çocuklarda görülen böbrek kanseri vakalarının yaklaşık 10`da 9`u Wilms tümörüdür. Genellikle beş yaşından küçük çocuklarda görülür. Daha az sıklıkla daha büyük çocukları etkileyebilir. Çoğu zaman tek böbrekte meydana gelir ancak bazı durumlarda her iki böbrekte de oluşabilir. Nefroblastom karında yer alan lenf düğümleri ve akciğerler, nadiren de karaciğere metastaz yapabilir. Ancak kemikler, kemik iliği ve beyne metastaz yapmaz. Nefroblastom birtakım anormalliklerle ilişkili ilerleyebilir. Bu anormallikler gözde iris yokluğu, dilin büyümesi, yüksek doğum ağırlığı ve bacaklarda uzunluk farkı şeklinde olabilir. Klinik olarak 5 evreye ayrılabilir. Wilms tümörü evreleri şunları içerir:

• Evre 1: Bu evrede tümörlerin yaklaşık %40-45`i oluşmuş durumdadır. Böbrek kapsülü dışında kalan bölgelerde hasar görülmez. Cerrahi olarak tamamen çıkarılabilir.
• Evre 2: Tümör böbreğin yakınında yer alan yağ doku, yumuşak doku ve kan damarlarına doğru büyüme gösterir. Genellikle 2. evre tümörler cerrahi olarak çıkarılabilir. Tüm Wilms tümörlerinin yaklaşık %20`si bu aşamada bulunur.
• Evre 3: Tüm Wilms tümörü vakalarının yaklaşık %20-25`ini oluşturan gruptur. Bu evrede bulunan tümörler cerrahi olarak tamamen çıkarılamaz. Çünkü tümör yakınındaki organ, kan damarları ve lenf düğümlerine yayılma görülür. Kanser bölgesel lenf düğümleri ve karın bölgesine yayılmış olsa da henüz göğüs gibi uzak bölgelere yayılma göstermez.
• Evre 4: Kanser kan dolaşımı yoluyla akciğerler, karaciğer, beyin ve kemikler gibi uzak organlara ve lenf düğümlerine yayılmış haldedir. Bu evrede Wilms tümörleri metastaz yapma eğilimindedir. Tüm nefroblastom vakalarının yaklaşık %10'unu meydana getirir.
• Evre 5: Bu evrede kanser her iki böbrekte de bulunur. Böbreklerde tümör ayrı olarak değerlendirilir ve evrelenir. Tüm vakaların yaklaşık %5`i bu evrede yer alır.

Nefroblastom tedavi sonrası tekrar ortaya çıkabilir. Tümörün ilk oluştuğu bölgeye veya vücudun başka bir bölgesine yerleşebilir. Nükseden tümörün değerlendirilmesi için yeniden testlere tabi tutulması gerekir. Tedavi sırasında veya sonrasında küçülmeyen tümörler refrakter tümör olarak adlandırılır (1, 2, 3, 4, 5).

Wilms Tümörü (Nefroblastom) Neden Olur?

Nefroblastomların nedeni kesin olarak bilinmemekle beraber birtakım genetik değişikliklerin rol aldığı düşünülür. Genitoüriner sistemde embriyolojik aşamada gelişim sırasında oluşan genetik değişikliklerden kaynaklandığına inanılır. Nefroblastom vakalarının yaklaşık ⅓`ünde bulunan WT1, CTNNB1 ve WTX genlerinde değişiklikler meydana geldiği görülür. Tümörün gelişmesine katkıda bulunduğu düşünülen diğer genler arasında MYNC ve TP53 bulunur. Kanserlerin oluşmasında vücut hücrelerinde meydana gelen DNA değişiklikleri rol oynar. DNA içinde hücrenin fonksiyonlarını yöneten talimatlar mevcuttur. Genetik bilgiler arasında hücrelerin büyüme ve çoğalmaları yer alır. Sağlıklı vücut hücreleri doğal yaşam döngüleri sonlandığında ölürler ancak kanser hücrelerinde bu durum söz konusu değildir. Kanserli hücreler diğer sağlıklı hücrelerin genetik kodlarını değiştirerek normalden daha hızlı çoğalmalarına olanak tanır. Nadiren anne ve babadan kalıtsal olarak aktarılan DNA değişiklikleri nefroblastom riskini arttırabilir. Wilms tümörü bazı sendromların bir parçası olarak gelişebilir. Wilms tümörü gelişme riskini arttırabilen etmenler başlıca şunlar olabilir:

• WAGR sendromu: Wilms tümörü ile birlikte gelişen iris yokluğu, genitoüriner anomaliler ve zeka geriliği görülür. WAGR sendromlu bireylerin yaklaşık yarısında Wilms tümörü gelişme gösterir. WAGR sendromunda WT1 geninde anormallikler meydana gelir.
• Denys-Drash sendromu: Bu sendromda Wilms tümörünün yanı sıra ilerleyici böbrek yetmezliği ve erkek psödohermafrodit (çift cinsiyetlilik) oluşabilir. Böbrek yetmezliği yenidoğanlar ve bebeklerde proteinüri ile kendini gösterir ve nefrotik sendrom şeklinde devam eder. Durumun ilerlemesi tam böbrek yetmezliği meydana getirir.
• Beckwith-Wiedemann sendromu: Makrozomi olarak tanımlanan daha büyük vücut yapısı ile görülür. İç organların ve dilin büyümesi, alışılmadık kulak kıvrımları, karın bölgesi organlarının göbek tabanına doğru çıkıntı yapması şeklinde semptom verebilir. Bu sendroma sahip bebeklerin yaklaşık %5-10`u Wilms tümörü geliştirme riski altındadır.

Ek olarak Wilms tümörü ile ilişkilendirilen sendromlar arasında şunlar bulunabilir:

• Sotos sendromu,
• Perlman sendromu,
• Edward sendromu,
• Frasier sendromu,
• Bloom sendromu,
• Li-Fraumeni sendromu,
• Simpson-Golabi-Behmel sendromu.

Wilms, sıklıkla Afrika kökenli bireylerde görülürken Doğu Asyalı insanlarda en az görülür (1, 2).

Wilms Tümörü (Nefroblastom) Belirtileri Nelerdir?

Wilms tümörü belirtileri kişiden kişiye değişkenlik gösterir. Genellikle çocuklarda semptom göstermeyen karın kitlesi şeklinde ortaya çıkabilir. Bunun dışında çocuklarda herhangi bir semptom yok gibi görünebilir. Ancak Wilms birden fazla belirti ve semptomla ilişkilendirilir. Bu semptomlar başlıca şunları kapsar:

• Karın ağrısı,
• Karında hissedilen kitleler,
• Hipertansiyon veya hipotansiyon,
• Hematüri (İdrarda kan),
• İdrar yolu enfeksiyonları,
• Yüksek ateş,
• Anemi,

Sıklıkla belirgin olarak oluşan bulgular karın ağrısı (%30-40), hipertansiyon (%25) ve hematüri (%12-25) şeklindedir. Hastalarda akciğere metastaz varsa nefes darlığı ve hızlı soluma gibi ek belirtiler görülebilir. Çocuklarda Wilms ile ilişkili sendromların görülmesi ve ailede tümör öyküsü olan bireylerin düzenli olarak testlere tabi tutulması gerekir. Spesifik olarak Wilms tümörü testleri bulunmaz ancak patolojinin araştırılması geniş kapsamlı yürütülür. Rutin testler arasında önerilen kan testleri genellikle şunlar hakkında bilgi verir:

• Aneminin değerlendirilmesi amacıyla tam kan sayımı
• Böbrek fonksiyonu
• Pıhtılaşma faktörleri
• Hücrelerin kimya profili

Sitogenetik çalışmalar ve idrar tahlili ek olarak önerilen diğer testlerdir. Bununla birlikte böbrek ultrasonografisi, göğüs röntgeni, karın ve göğüs tomografisi, MRI gibi görüntüleme tekniklerinden faydalanılır. Bu yöntemler özellikle cerrahi uygulamalarda önem taşır. Metastazın sıklıkla görüldüğü bölgeler akciğerler ve karındır. Göğsün görüntülenmesi, abdominal tomografi ve MRI kullanılabilir. Daha nadir olarak görülen kemik metastazları tehlikeli olabilir ancak genellikle nüksetme sırasında ortaya çıkar. Kanserin evresine bağlı olarak şekillenen tedavi planı birtakım komplikasyonları beraberinde getirebilir. Tümörün çıkarılmasını içeren cerrahi risk faktörleri büyük damarların yer değiştirmesi ve tümörün yayılması gibi sonuçlara yol açabilir. Komplikasyon riskinin artması cerrahi süresinin uzamasına, hayati tehlikenin oluşmasına ve artan kan kaybına neden olabilir (1, 2).

Wilms Tümörü (Nefroblastom) Nasıl Tedavi Edilir?

Wilms tümörü tedavisi bireye özel planlanır. En uygun tedavi seçeneğinin belirlenmesinde tümörün evresi, çocuğun yaşı ve genel sağlık durumu, kromozom değişiklikleri ve semptomlar göz önünde bulundurulur. Nefroblastom tedavisinde öncelik genellikle nefrektomidir. Nefrektomi kanserli böbreğin vücuttan cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Tümörün yayılma derecesi baz alınarak ameliyat sonrası radyoterapi veya kemoterapi uygulanabilir. Kemoterapi ajanlarının kombine şeklinde verilmesi genellikle daha agresif ilerleyen vakalarda önerilir. Bazı hastalarda ameliyat yerine önce kemoterapi tedavisi başlatılır ve nefrektomi daha sonra yapılır. Tedavi süreci boyunca kanserin yayılıp yayılmadığı kontrol edilir ve diğer böbrek araştırılır. Çevredeki lenf düğümleri de tümörün tedaviye yanıt verip vermediğini anlamak amacıyla incelenebilir.

Biyopsi tümör evrelemesini etkileyebileceğinde anormal durumlar dışında rutin biyopsi yapılmaz. Her iki böbreğin de kanserli olması durumunda nefrektomi yapılmaz. Bunun yerine genellikle yüksek doz kemoterapi ve diyaliz birlikte yürütülebilir. İleri evre Wilms tümörü hastalarında sağkalımın iyileştirilmesi amacıyla kemoterapi ve radyoterapi birlikte yürütülebilir. Kemoterapi tedavisinin bazı yan etki ve komplikasyonları bulunabilir. Bunlar periferik nöropati, işitme ve kalp fonksiyonlarında toksisite şeklinde ortaya çıkabilir. Tedavi prosedürlerinin diğer yan etkileri karaciğer toplardamarlarında tıkanma, sarılık, kilo alımı ve karaciğer büyümesi, şiddetli karın ağrıları şeklindedir. Çocukluk çağı kanseri Wilms tedavisinde pediatrik cerrah veya pediatrik ürolog, pediatrik onkolog ve pediatrik radyasyon onkoloğu multidisipliner bir yaklaşım gösterir (1, 6).

Çocukluk çağı kanser sürecinin yönetilmesinde kontrollerinizi ihmal etmeyiniz. Teşhis ve tedavi sürecinde oluşan anormal semptomlar varlığında mutlaka ilgili bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.

Kaynakça

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK442004/#:~:text=Wilms%20tumor%2C%20or%20nephroblastoma%2C%20is,younger%20than%20five%20years%20old.
2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/wilms-tumor/symptoms-causes/syc-20352655
3. https://www.cancer.org/cancer/types/wilms-tumor/about/what-is-wilms-tumor.html
4. https://www.cancer.net/cancer-types/wilms-tumor-childhood/stages#:~:text=A%20Wilms%20tumor%20is%20staged,to%20plan%20the%20best%20treatments.
5. https://www.hopkinsmedicine.org/kimmel-cancer-center/cancers-we-treat/pediatric/about-us/wilms-tumor
6. https://www.cancer.org/cancer/types/wilms-tumor/treating.html